Op 15 december 2021 presenteerden de coalitiepartijen hun ideeën. Voor ZZP’ers is dat regeerakkoord erg belangrijk. Wat gaat voor jou als freelancer veranderen en waar moet je rekening mee houden in de toekomst.
Het regeerakkoord
Het regeerakkoord komt vanuit het kabinet en werkt als een algemene blauwdruk dat een indicatie van intenties geeft. De wetsvoorstellen die uit dit regeerakkoord komen, worden besproken met de Tweede Kamer, waaruit vervolgens wetten en regels voortvloeien. De nieuwe minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Karien van Gennip, heeft verschillende ideeën in het regeerakkoord gezet die betrekking hebben op jou als freelancer. Deze plannen hebben onder andere invloed op de zelfstandigenaftrek, de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) en op de manier waarop je je als freelancers verzekert tegen arbeidsongeschiktheid.
De reden waarom
Op dit moment is er sprake van een enorme krapte op de arbeidsmarkt. Veel mensen springen hier op in door als freelancer aan de slag te gaan. Hoewel corona een flinke invloed heeft gehad op een aantal sectoren, gaat het bijvoorbeeld binnen de kennissectoren heel goed. Er zijn steeds vaker starters op de freelancemarkt. In 2003 was 8 procent van alle werkenden ZZP’er, in 2020 betrof dit aantal bijna een kwart van alle werkenden.
Het kabinet wil het groeiende aantal zelfstandigen beschermen door het invoeren van nieuwe wetten. In de plannen wordt vooral gedoeld op de zelfstandigen met een laag- of middeninkomen. Ze willen ondernemerschap stimuleren, door freelancers ertoe te zetten om een ondernemende houding te creëren.
1. Snellere verlaging zelfstandigenaftrek
Het sneller afbouwen van de zelfstandigenaftrek heeft niet alleen voor jou als freelancer gevolgen, maar voor iedere ondernemer. Deze aftrek zou in eerste instantie met €360 euro per jaar naar beneden gaan, maar in de nieuwe plannen gaat het per jaar om een afname van €650 tot 2030. In 2030 bedraagt de zelfstandigenaftrek nog maar €1200. Het doel van deze maatregel is dat flexibele arbeid duurder gaat worden: de tarieven gaan omhoog. Het eigenlijke verlies reken je op die manier weer door aan de opdrachtgever. Dat tarieven omhoog kunnen, zie je ook weer terug in de krapte op de arbeidsmarkt.
Daarnaast was, volgens het kabinet, de zelfstandigenaftrek niet zozeer een stimuleringsmaatregel (zoals fiscaliteit bedoeld is), maar een aanvulling op het inkomen. Dit geldt vooral voor de groep zzp’ers die weinig verdient. Door deze maatregel wil het kabinet deze groep freelancers stimuleren om genoeg te verdienen.
2. Aanpakken schijnzelfstandigheid
Sinds 1 mei 2016 heeft de wet DBA de VAR (Verklaring ArbeidsRelatie) vervangen. Deze wetgevingen hebben allemaal te maken met het beoordelen van de arbeidsrelatie: werkt de zelfstandige wel zelfstandig genoeg? Is er sprake van een ondernemende ondernemer, met genoeg flexibiliteit en eigenaarschap over de te verrichten werkzaamheden?
Toch bleek de wet DBA erg lastig te handhaven, vanwege de vele verschillende modelovereenkomsten. Een modelovereenkomst is een uitgebreid document waarin een opdrachtgever kan lezen of hij een freelancer mag inhuren. Omdat de wet DBA niet werkte zoals gewenst, is er een pilot gestart met de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie. Aan de hand van een vragenlijst kan een opdrachtgever dan bepalen of er sprake is van zelfstandigheid of een dienstbetrekking en of de hij jou dan mag inhuren als freelancer. Toch blijkt ook dit initiatief niet geschikt: de meeste situaties verkeren in het grijze gebied.
Het is nu aan de politiek, maar ook aan belangenverenigingen, om te kijken wat er met de webmodule en de wet DBA an sich gedaan moet worden. Zo wordt er ook wel gesproken van een sectorale aanpak, waarvoor de wet DBA in oorsprong ook bedoeld was. De webmodule is meer een one-size-fits-all-benadering. De wet DBA bestaat nog steeds, hoewel hij in de ijskast staat. Er is op dit moment sprake van een handhavingsmoratorium: de Belastingdienst handhaaft alleen als er echt sprake is van fraude of misbruik. De modelovereenkomsten zijn wel verlengd voor een periode van vijf jaar. Over het verdere verloop van de wet DBA kunnen we op dit moment nog niets zeggen.
3. Arbeidsongeschiktheidsverzekering
Politiek gezien is er een breed draagvlak voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor freelancers. Slechts zo’n 20 procent van alle ZZP’ers hebben een AOV. De vorm van deze AOV zal waarschijnlijk geen verzekering van een verzekeringsmaatschappij zijn, maar een publieke voorziening. Hier wordt nu door belangenverenigingen, het UWV, de Belastingdienst en het ministerie SZW naar gekeken. Nu zijn er al wel schenkkringen en broodfondsen, maar deze initiatieven dekken maar voor twee jaar. Bij blijvende arbeidsongeschiktheid heb je wel een verzekering nodig.
Natuurlijk wil het kabinet met een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle freelancers deze groep beschermen. Maar ze willen ook dat de kosten en risico’s van de freelancers zonder verzekering niet door de samenleving gedragen hoeven te worden. Arbeidsongeschiktheid is voor een werknemer al problematisch genoeg, maar een werknemer heeft recht op een uitkering. Als ZZP’er heb je hier vaak geen recht op. Voor freelancers is arbeidsongeschiktheid, tenzij je een verzekering hebt, dan ook verwoestend.
Dat zijn flink wat veranderingen. Let wel: deze voorstellen staan in het regeerakkoord, het zijn nog geen wetten. Wel is het handig om rekening te houden met deze plannen. Denk eens na over jouw tarieven of ga in gesprek met andere ondernemers. Ben je van plan om je tarief te verhogen en zo ja: hoe ga je dat doen? Om de schijn van schijnzelfstandigheid te verminderen, kun je jezelf duidelijk in de markt zetten als freelancers. Kijk of je genoeg flexibiliteit hebt, en zorg ervoor dat je verschillende opdrachtgevers hebt. En denk goed na over de manier waarop jij je wilt verzekeren, voor nu en in de toekomst.
Wil je meer weten over de plannen in het regeerakkoord? Kijk dan zeker de webinar waarin drie deskundigen in gesprek gaan over de nieuwe ideeën.
